نقد و بررسی فیلم مجنون |یک فیلم حماسی درباره عملیات خیبر

رویداد۲۴ | مجنون یکی از مهم‌ترین فیلم‌های جنگی این سال‌های سینمای ایران است. این فیلم را مهدی شاه محمدی کارگردانی کرده و بازیگرانی مانند سجاد بابایی، بهزاد خلج، شبنم قربانی و حسام منظور در آن به ایفای نقش پرداخته‌اند. 

خلاصه داستان فیلم سینمایی مجنون

فیلم به بخش‌هایی از زندگی مهدی زین‌الدین و برادرش مجید می‌پردازد که در جریان جنگ ایران و عراق با راهبری لشکر ۱۷ علی بن ابی‌طالب بخشی از عملیات خیبر را در جزیرهٔ مجنون پیش بردند.

بهزاد خلج؛ تلخی شیرین

تماشاگران سینما و تلویزیون بهزاد خلج را با نقش آقای قاضی به خاطر می‌آورند. قاضی مهربان و وظیفه شناسی که در جلسات دادگاهی که حضور دارد فقط از دریچه قانون به وضعیت مجرمان و متهمان نگاه نمی‌کند. حضور گرم و راحت و بازی روان خلج در نقش آقای قاضی انقدر جذابیت داشت تا خیلی زود این بازیگر را تبدیل به یکی از چهره‌های دوست داشتنی و پرطرفدار سینمای ایران کند. خلج خیلی زود و با بازی در فیلم‌ها و سریال‌هایی در ژانر‌های مختلف نشان داد توانایی بالایی دارد.

بیشتر بخوانید: نقد و بررسی فیلم موقعیت مهدی | نگاهی شاعرانه به جنگ

خلج چهره تلخی دارد، اما یک ویژگی منحصر‌به‌فرد باعث شده تا او تبدیل به بازیگری متفاوت شود. او از معدود بازیگران سینمای ایران است که این توانایی را دارد که نقش‌های مختلف را شکلاتی بازی کند. خلج –درست شبیه بازیگرانی مانند فتحعلی اُویسی- یک جور شیرینی ذاتی دارد که در تلخ‌ترین نقش‌ها هم به کمکش می‌آید تا آن نقش برای تماشاگر ایجاد تنفر نکند و به قول معروف آن نقش شکلاتی از کار در بیاید. خلج از این ویژگی منحصر‌به‌فرد به شکلی استثنایی استفاده کرده و توانسته نقش‌هایش را با حلاوت خاصی بازی کند.

خلج در مجنون هم نقش یک فرمانده سپاه را بازی می‌کند. اما بیش از آن که اقتدار او در یاد و خاطر ما باقی بماند حلاوت و شیرینی اوست که در ذهن ما ماندگار می‌شود. مثل سکانسی که به آن بسیجی آذری توصیه می‌کند سیگار نکشد یا سکانسی که بر سر خوردن نیمرو با مهدی زین الدین بگو مگو راه می‌اندازد. این جا است که آن حس طنز به کمک خلج می‌آید تا از ستاره فیلم هم جلو بزند و تبدیل به بهترین بازیگر فیلم مجنون شود. تماشاگر در پایان فیلم بیش از زین الدین رضا در خاطرش می‌ماند چرا که بازی خلج باعث شده تا این قهرمان جنگ برای تماشاگر ملموس و زمینی شود.

شبنم قربانی؛ در غیبت یک پرسونای مشخص

نوشتن درباره ویژگی‌های بازیگری شبنم قربانی کار بسیار دشواری است. چرا که او در ابتدای مسیر بازیگری خود قرار دارد و هنوز نتوانسته یک پرسونای مشخص برای خود طراحی کند. حضور در سریال‌های طوبی و شب کوفی به شهرت او کمک کرد و بازی در فیلم‌های مرد بازنده و تمساح خونی باعث تثبیت جایگاه او شد، اما هنوز نمی‌توان شبنم قربانی را در یک دسته بندی مشخص قرار داد و ویژگی‌های خاصی برای او برشمرد.

در مجنون هم او یک نقش فرعی و نه چندان پررنگ دارد. اصولاً جهان مردانه فیلم این اجازه را نمی‌دهد تا شخصیت‌های زن به خوبی دیده شوند. اما شبنم قربانی در همین حضور کوتاه انقدر بازی تاثیرگذاری دارد که برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن جشنواره فیلم فجر شود. شاید مجنون همان فیلمی باشد که به پرسونای بازیگری شبنم قربانی سر و شکل تازه‌ای ببخشد. چه آن که او در ناتور دشت نقش کاراکتر زنی نگران و گرفتار را با همان قدرت فیلم مجنون بازی کرد.

نقد و بررسی فیلم مجنون

مجنون محصول موسسه اوج است و موسسه اوج هم رسالت خاصی را بر دوش خود احساس می‌کند. یکی از این رسالت‌ها ساخت فیلم‌های حماسی و پروپاگاندا از موفقیت‌های سال‌های جنگ است. مجنون را هم می‌توان در همین راستا ارزیابی کرد. فیلم می‌کوشد یک حماسه بلند درباره یکی از فرماندهان مهم جنگ یعنی شهید زین الدین و البته عملیات بسیار موفق خیبر باشد. به واسطه همین برنامه ریزی است که مهدی شاه محمدی سعی کرده یک فیلم بزرگ و به اصطلاح بیگ پروداکشن بسازد که همه را مبهوت خود کند. تلاشی که در ابعاد فنی تا اندازه‌ای جواب داده، اما در ابعاد دراماتیک خیر.

مشکل اصلی مجنون این است که نتوانسته کاراکتر اصلی فیلم را باورپذیر از کار در بیاورد. به واسطه بازی بسیار بد بازیگر نقش اصلی فیلم ما هیچ گاه باور نمی‌کنیم که این مرد همان طراح و فاتح اصلی خیبر است.

کارگردان و بازیگر نتوانسته‌اند میان مهربانی و نرم خویی شهید زین الدین و قدرت فرماندهی او هماهنگی ایجاد کنند و صلابت را فدای مهربانی کرده‌اند. همین موضوع باعث شده تا ما با یک قهرمان یک بعدی طرف باشیم که برای تماشاگر فیلم باورپذیر نیست. از طرف دیگر مجنون فیلم خیلی کلیشه‌ای است. کارگردان همان روابط دهه ۶۰ را وارد فیلم کرده و سعی کرده با استفاده از موسیقی حجیم و صحنه‌های ملودراماتیک تولید احساس کند که در نهایت شکست خورده است. این اشکالات و اشتباهات باعث شده مجنون یک اثر ضعیف و سطحی باقی بماند و تبدیل به یک فیلم ماندگار نشود.